Depreme dayanıklılık raporu, bir yapının yalnız taşıyıcı sisteminin “hesapla” onaylanması değildir; mimari kararlar, non-yapısal bileşenler, zemin–temel ilişkisi, MEP altyapısı, cephe–pencere–kanopi gibi düşme/devrilme riski taşıyan parçalar, kaçış–tahliye senaryoları, enerji–iletişim sürekliliği, kabul–test–kanıt kültürü ve işletme protokollerinin aynı dosyada örgütlü biçimde belgelenmesidir. Bu nedenle iyi hazırlanmış bir depreme dayanıklılık raporu; “tasarım niyeti” ile “şantiye gerçeği” ve “işletme davranışı” arasında köprü kurar. Rapor; tasarımcının estetik jestlerini, mühendisin hesaplarını ve kullanıcının gerçek davranışını bir araya getirir; sarsıntı anında düşmeyen, sonrasında susmayan bir yapı için kanıt üretir.
1) Kapsam, Hedef ve Performans Düzeylerini Tanımlamak
Raporun ilk sayfalarında şu üç cümle net olmalıdır:
-
Kapsam: “Bu rapor; mimari kararlar, non-yapısal bileşenler, zemin–temel, cephe–pencere–kanopi, MEP, enerji–iletişim sürekliliği, kaçış–tahliye, eğitim–tatbikat, kabul–test–kanıt ve sözleşme maddelerini kapsar.”
-
Hedef: “Yapıda can güvenliği asgari hedef; hemen kullanım hedefi olan birimler listelenmiştir.”
-
Performans düzeyi: Mekân bazlı “hemen kullanım” (komuta, sağlık odası, yönetim, EOC), geri kalan için “hızlı iyileşme” hedefi.
Uygulama: Raporda “Performans Haritası” metinsel olarak çizilir: birimler kırmızı–sarı–yeşil kodla açıklanır; kırmızılar “hemen kullanım” listesinde yer alır.
2) Ekip ve Sorumluluk Matrisi
Sağlam rapor, çok disiplinli ekiple hazırlanır: mimar, taşıyıcı mühendis, jeoteknik, MEP, yangın–duman, enerji–mikro-şebeke, uzman uygulamacı, şantiye–işletme temsilcileri, kullanıcı vekilleri ve eğer güçlendirme söz konusuysa restorasyon/güçlendirme uzmanları. Her birinin sorumluluğu paragraflarla yazılır.
Senaryo: Yurt binası raporunda; mimar non-yapısal ve kaçış, mühendis taşıyıcı ve derz, MEP esnek bağlantı–kompansatör, enerji uzmanı mikro-şebeke, işletme temsilcisi tatbikat ve bakım karnesinden sorumludur.
3) Veri Toplama: Arşiv, Yerinde Ölçüm ve Görsel Kanıt
Veri kaynakları üç kanaldan toplanır:
-
Arşiv: Proje, revizyon, shop-drawing, üretici montaj kılavuzları, malzeme sertifikaları, test raporları.
-
Yerinde ölçüm: Derz genişlikleri, cephe sabitlemeleri, asma tavan askı–klipsleri, merdiven–çekirdek bağları, kanopi stoperleri, raf–dolap ankrajları, cam tip etiketleri, yangın kapısı fonksiyonu, UPS–jeneratör–batarya davranışı, blower-door sızdırmazlık.
-
Görsel kanıt: Fotoğraf ve video; her detay “ön–son–yakın plan” üçlemesiyle belgelenir.
Pratik: Fotoğraflar seri numaralı; konum–tarih–ekip etiketi içerir. Video ile derz kapağının ±deplasmanda takılmadan çalıştığı kanıtlanır.
4) Zemin–Temel ve Bina Oturma–Deplasman Okuması
Jeoteknik raporlar, zemin sınıfı, yer ivmesi, sıvılaşma ve oturma riskleri özetlenir; temel sistemi (radye, kazık, mini kazık, vidalı kazık + deck/podium) tanımlanır. Eğimli–taşkın riski olan arazide drenaj ve açık koridor kurgusu, su–zemin davranışına göre değerlendirilir.
Uygulama: Vadi tabanındaki okulda istinat arkası drenaj, yeşil tahliye–açık drenajla aynı hat üzerinde doğrulanır; podium altı su birikimi sensörlerle izlenir.
5) Kütle–Plan ve Sismik Derz Stratejisi
Plan düzeni burulma riskine göre okunur; uzun kütlelerin sismik derzlerle 25–35 m parçalara bölünüp bölünmediği incelenir. Köprü bağlantılarında kayar mafsal ve tuzak blok detayı arşiv–saha ile eşleştirilir. Derzlerde akordeon kapakve ikincil hava–su bariyeri aranır.
Kontrol maddeleri: Derz genişliği, kapak malzemesi, menteşe/klips tipi, su tahliye detayı, içte gölge yarığı, zemin–duvar elastik fitil; her biri foto/video ile belgelenir.
6) Taşıyıcı Sistem Özeti (Mimar Gözünden Okuma)
Taşıyıcı mühendis ayrıntı rapor yazarken, mimari rapor taşıyıcıyı davranış dili ile özetler: perdeli çekirdek konumu, çerçeve-perde hibriti, rijitlik–kütle merkezi ilişkisi, damper/yalıtım kullanımı ve bu kararların mimari etkileri. Amaç, kullanıcıya “neden böyle göründüğünü” anlatmaktır.
Senaryo: Belediyede atriyum diyagonallerinde görünen viskoz damperler; “davranışın görünür kasları” olarak raporda görsel referansla açıklanır.
7) Non-Yapısal Risk Envanteri ve Sabitleme Politikası
Yaralanmaların önemli bölümü non-yapısal elemanlardan gelir. Raporda oda-oda, koridor-koridor şu maddeler tek tektaranır:
-
Asma tavan sismik askı ve panel ikincil klips;
-
Aydınlatma–projektör pozitif kilitleme + ikincil halat;
-
Raf–dolap–beyaz eşya duvar/zemin ankrajı;
-
Cam türü lamine ve açılır kanat stoper;
-
Heykel–enstalasyon alçak ağırlık merkezi ve gizli halat;
-
TV–pano–ekran ikincil kilit;
-
Laboratuvar–kütüphane raf üst kilidi.
Uygulama: Her sabitleme için tork ve çekme tutanakları eklenir; eksikler “kısa vadede yapılacaklar” listesine yazılır.
8) Cephe, Pencere, Parapet ve Kanopi İncelemesi
Cephe sistemi hafif rainscreen ise panel klips–ray–çerçeve çözümleri; ağır taş/prekast ise üst kilit ve düşme önleyiciler denetlenir. Pencere camları lamine, kanatlar stoperli mi? Kanopiler raylı–stoperli veya iki nokta + kayar mafsal ile mi bağlandı? Parapetlerde ikincil kilit var mı?
Örnek foto görevleri: Köşe panel çerçevesi, stoper izi, kanopi bağlantı plakası, parapet düşme önleyici klips. Her foto yanına “neden önemli?” notu eklenir.
9) MEP: Esnek Bağlantı, Kompansatör ve Çarpışma Mesafeleri
Mekanik boru–kanal hatlarında kompansatörler, cihaz–şasi pozitif kilitleme, kanalda kayar askı ve sprinkler–armatür çarpışma mesafeleri kontrol edilir. Elektrikte kablo merdiveni klipsleri, ağır armatürlerin ikincil halatı, pano ankrajları ve yedek enerji geçişleri rapora girer.
Senaryo: Taze hava santrali esnek manşonla bağlanmış; şasi ankrajı tork değerleri dosyada; kanalda yangın–duman damperi erişilebilir kapağa sahip.
10) Enerji–İletişim Sürekliliği: Mikro-Şebeke ve “Deprem Modu”
Kritik yük listesi (anons, acil aydınlatma, pompa, EOC, soğuk oda, IT) netleştirilir; PV + batarya + jeneratörkonfigürasyonu ve ada modu süresi belirtilir. BMS’de deprem modu otomasyonu denenir: gereksiz yükler atılıyor mu, rotalar aydınlanıyor mu, anons çalışıyor mu, asansörler güvenli kata iniyor mu?
Kanıt: Mikro-şebeke ada modu log ekranı, deprem modu otomasyon çıktıları ve süre raporu görselleri rapora girer.
11) Kaçış–Tahliye–Wayfinding: Gece Senaryosu Öncelikli
Tahliye rotaları çakışmasız, merdivenler kaydırmalı bağla çalışıyor mu? Kapılar depremde açık konuma geçiyor mu? Yönlendirmeler yüksek kontrast ve fosforlu mu? Gece modunda rotalar loş sınırda yeterli mi? Erişilebilirlik (dokunsal şerit, rampa, net geçiş) kontrol edilir.
Uygulama: Gece tatbikatında süreler ölçülür; tıkalı noktalar rapora “iyileştirme” olarak yazılır.
12) İç Mekân Sağlığı: WASH, Enfeksiyon, Havalandırma
Özellikle okul, yurt, terminal, sağlık yapılarında WASH ve havalandırma kritik: ıslak hacimlerde esnek bağlantı ve elastik derz, havalandırmada filtre–çapraz akış, atık su–temiz su ayrımı, koku kontrolü ve pedallı atık kutuları raporda değerlendirilir.
Senaryo: Kat bazlı ıslak hacim modülleri “sızdırmazlık” gözlemi ve fotoğraflarla kanıtlanır; kaçak sensörleri test edilir.
13) Eğitim–Tatbikat ve İşletme Protokolleri
Rapor yalnız “statik” bir tespit değil; davranış protokolüdür. Yılda iki tatbikat (biri gece) planı, “ilk 10 saniye” anons metni, kat liderleri listesi, ekipman (fener, düdük, basit ilkyardım) konumları ve bakım takvimi yazılır.
Pratik not: Lobi ve koridorlarda “ilk 10 adım” piktogramları; kullanıcı görür ve hatırlar.
14) Kabul–Test–Kanıt Listesi: Kanıtsız “Tamam” Yoktur
Açılış ve periyodik aralıklarla yapılacak testlerin tam listesi rapora girer:
-
Derz kapak ±deplasman videosu,
-
Güneş kırıcı stoper sahada testi,
-
Asma tavan sismik askı fotoğrafları,
-
Lamine cam numune kırılma kanıtı,
-
Raf–dolap–ranzalarda tork/çekme tutanakları,
-
Blower-door sızdırmazlık raporu,
-
BMS “deprem modu” logları,
-
Mikro-şebeke ada süresi ve yük eğrisi,
-
Sprinkler–armatür çarpışma mesafesi ölçümü.
Kural: “Dosyada yoksa yapılmamış sayılır.”
15) Estetik–Güvenlik Diyaloğu: Görünüş Davranıştır
Rapor, güvenlik detaylarını “gizlenecek kusur” gibi değil; mimari dilin parçaları olarak anlatır: akordeon derz kapağının çizgisi, köşe panel çerçevesi, stoper izi, lamine cam etiketi, merdiven gölge yarığı, ray–stoper brise-soleil. Kullanıcı gördüğü şeye güvenir.
Uygulama: Girişte küçük bir “detay galerisi”: gerçek numuneler, kısa açıklamalar, QR kodla rapor kesitine bağlantı.
16) Dijital İkiz–BIM Entegrasyonu ve Seri Numaralı Detaylar
Kritik elemanlar seri numaralıdır: derz kapak, kanopi stoperi, cephe klipsi, merdiven uç bağlantısı, raf–dolap ankrajı, podyum–vitrin bağlantısı. BIM/dijital ikizde yer–foto–tork–tarih kayıtları saklanır; sahada QR ile erişilir.
Senaryo: Müze holündeki enstalasyonun gizli halatı ve kaide ankrajı QR’dan açılır; denetçi tork değerlerini yerinde görür.
17) Güçlendirme Senaryosu Varsa: Reversibilite ve Estetik
Taş/ahşap yapılarda FRP, çelik çerçeve veya mantolama gibi güçlendirmeler, reversibilite ve görsel onur gözetilerek rapora yazılır. Yeni–eski arası gölge derz veya ince bir konturla ayrım yapılması önerilir.
Uygulama: Cephenin dokusunu bozmadan içten çelik kafes; dışta yalnız kontur izi. Rapor, müdahalenin neden–sonuçilişkisini görsellerle anlatır.
18) Sigorta, İdari Şeffaflık ve Sözleşme Dili
Depreme dayanıklılık raporu, sigorta ve idare nezdinde güven belgesidir. Sözleşmeler “ürün” değil davranış yazar:
-
“Güneş kırıcılar raylı–stoperli–ikincil kilitli olacak.”
-
“Vitrin camı lamine; açılır kanat stoperli.”
-
“Asma tavan sismik askılı; aydınlatma pozitif kilitleme + ikincil halatlı.”
-
“Derz akordeon kapak + ikincil hava–su bariyeri ile; kabulde video sunulacak.”
-
“Mikro-şebeke, kritik yükleri en az 24–36 saat besleyecek.”
Not: Rapora eklenen bu cümleler, hakediş–kabul aşamasında ölçülebilir referans olur.
19) Halkla İletişim ve Kullanıcı Kılavuzları
Bina sakinleri, raporun özetlenmiş “kullanıcı kılavuzu” versiyonuna erişir. “Çömel-kapan-tutun” posteri, “deprem modu” akış şeması, toplanma alanı krokisi, acil durum numaraları ve ekipman yerleri herkesin görebileceği şekilde asılır.
Uygulama: Lobi ekranında aylık enerji tüketimi ve güvenlik ipuçları; yılda iki tatbikat duyurusu; geri bildirim için QR form.
20) Ekonomik Analiz: Hasarı Katmanlamak ve Hızlı Açılış
Rapor, önerilerin yaşam döngüsü etkisini de özetler: hafif zarf, sök-tak kaplama, stoklu yedek, pozitif kilitleme, sismik askı, lamine cam, stoperli gölgelik—hepsi deprem sonrası kapanma süresini kısaltır, kiracı kaybını ve gelir kesintisiniazaltır.
Senaryo: AVM projesinde %2 cephe panel stoğu ile kısmi onarım 48–72 saate iner; rapor bu kazanımı metinsel grafiklerle açıklar.
21) Tipolojiye Özgü Ekler: Konut–Okul–Hastane–Terminal–Müze
-
Konut: TV–dolap–beyaz eşya ankrajları, balkon/lojia lamine + ikincil kilit, ev içi güvenlik rehberi.
-
Okul: Avlulu plan, spor salonu “sığınak modu”, laboratuvar raf üst kilitleri, gece tatbikatı.
-
Hastane: Hemen kullanım hedefi, yalıtım/sönümleyici, gazlı söndürme zonları, klinik–lojistik ayrımı.
-
Terminal: Geniş açıklıklı hafif çatı, dev ekran ikincil halat, yolcu–servis akışlarının ayrıştırılması.
-
Müze/Galeri: Enstalasyon gizli halat + alçak ağırlık, vitrin lamine, ziyaretçi akışı–sığınak senaryosu.
Uygulama: Her tipoloji eki, 10–15 maddelik “hızlı denetim” listesiyle rapora bağlanır.
22) Risk Önceliklendirme ve Yol Haritası
Öneriler üç vadeye bölünür:
-
Hemen (0–3 ay): Hayat güvenliği—düşme/devrilme önleyiciler, kaçış rotası engelleri, anons–acil aydınlatma, kapı “açık konum”.
-
Kısa (3–12 ay): Derz detay iyileştirmeleri, MEP esnek bağlantı, kanopi stoperleri, cephe klips güçlendirmeleri, mikro-şebeke kurulumu.
-
Orta (12–36 ay): Yalıtım/sönümleyici, güçlendirme, kapsamlı cephe yenileme, dijital ikiz tam entegrasyonu.
Pratik: Her öneri bir “sorumlu–bütçe–kanıt” satırı ile yazılır; tamamlanınca kanıt rapora geri işlenir.
23) Vaka 1 — Üniversite Yurdu İç Denetim Raporu
Dört katlı yurt; ranzalar ankrajlı, dolaplar pozitif kilitli, asma tavan sismik. Derzler 30 m aralıklarla, kapak videosu dosyada. Pencereler lamine, kanatlar stoperli. Mikro-şebeke ada modu 30 saat. Gece tatbikatı yapıldı; tahliye süresi ölçüldü. Eksikler: iki blokta kanopi stoper yedek parçası, üç katta yönlendirme şerit yenilemesi. Yol haritası 6 ay içinde tamamlanacak.
24) Vaka 2 — Belediye Hizmet Binası Performans Dosyası
Atriyumda görünür damperler; köprü uçları kayar, tuzak bloklu. Cephe rainscreen, köşeler çerçeveli. BMS’de deprem modu, enerji kritik yük listesiyle eşleşiyor. Blower-door testi ve gecede wayfinding görünürlük raporu eklendi. Eksikler: Üç toplantı odasında ağır sarkıtların ikincil halatı yok. 30 gün içinde giderilmesi planlandı.
25) Vaka 3 — AVM: Perakende + Atriyum Güvenliği
Vitrin camları lamine, podyumlar pozitif kilitli, atriyum duman perdesi testli, köprüler kayar bağlantılı. Depo raflarında üst kilit ve güvenlik filesi var. Stokta %2 cephe paneli ve stoper takımı. Ada modu testi 28 saat. Eksik: İki mağazada iç raf üst kilit eksik; kiracı protokolüne eklendi.
26) Raporun Dil ve Tasarım İlkesi: “Okuyan Anlar, Uygulayan Yapar”
Metin kısa cümleler, net eylem fiilleri ve her kararın yanına yazılmış “neden” ile ilerler. Fotoğraflar şemalarla işaretlenir, videolara QR bırakılır. Her bölümün sonunda “Uygulama maddeleri” listesi bulunur; ama tabloya dökmeden, düz metin halinde, anlaşılır biçimde verilir.
27) Sürdürülebilirlik ve Döngüsel Tasarım Bağı
Sök-tak kaplamalar, modüler gölgeleme, seri numaralı klips ve stoperler; deprem sonrasında lokal onarımı mümkün kılar. Bu, hem karbon ayak izini hem maliyeti düşürür. Rapor, “parça değişimi” ve “yeniden kullanım” politikasını da içerir.
Senaryo: Hasarlı üç panel atölyede tamir edilip yedek stoka döner; yeni üretim yerine döngüsel mantık işler.
28) Etik Çerçeve: Şeffaflık, Hesap Verebilirlik, Onur
Rapor, yalnız tekniği değil; etik taahhüdü de içerir. Kullanıcıyı bilgilendiren panolar, şeffaf test–kabul arşivi, kamuyla paylaşılan özetler; güven üretir. Güvenlik öğeleri saklanmaz, zarafetle gösterilir; bu gösterim panik değil sükûnet üretir.
Sonuç
Mimaride depreme dayanıklılık raporu, çizim–hesap–foto birleşimiyle bir davranış senaryosu kurar. Bu senaryonun omurgası; kapsamın net tanımı, çok disiplinli ekip, yerinde ölçüm ve kanıt, kütle–plan–derz stratejisi, non-yapısalgüvenliğin çivi çivisine denetimi, cephe–pencere–kanopinin düşmeden davranması, MEP esneklik ve çarpışmamesafeleri, mikro-şebeke ile kritik yüklerin susmaması, kaçış–tahliye–wayfindingin gece dahi okunaklı kalması, WASH–havalandırmanın sağlık üretmesi, tatbikat–eğitimin kültürleşmesi ve kabul–test–kanıt listesinin eksiksiz bir şekilde dosyaya girmesidir.
Bu rapor dili, estetikle kavga etmez; tersine onu güçlendirir. Akordeon derz kapağının takılmadan nefes alması, çerçeveli köşenin sükûnetle dönmesi, lamine camın dağılmadan yerinde kalması, brise-soleil’in stoperde susması, asma tavanın sismik askılarıyla tavana sadık kalması, merdiven uçlarının gölge yarığında çekirdekten kayarak ayrılması, raf–dolap–podyumların pozitif kilitleme ile devrilmemesi, kanopi ve heykellerin alçak ağırlık merkezi ve ikincil halatla onurunu koruması… Kâğıtta küçük, hayatta ölçülemez büyük fark yaratır.
Raporun en önemli dersi şudur: Kanıtsız güvenlik, iyi niyettir; kanıtlı güvenlik, mimarlık pratiğidir. Bu pratiği kuran mimar, yalnız bina teslim etmez; sakinlik teslim eder. Deprem geldiğinde yapı düşmeden davranır; deprem geçtiğinde durmadan devam eder. İyi bir depreme dayanıklılık raporu, bu davranışı hem tasarlar hem belgeler hem de öğretir. Böylece mimarlık; form kadar etik, çizgi kadar kanıt, mekân kadar davranış olur.
Soft Art Mimarlık, mimarlık ve iç mekan tasarımının en yeni trendlerini keşfetmek isteyenlere ilham veren ve yaratıcı düşünceleri bir araya getiren bir platformdur. Amacımız, mimarlık dünyasında sürekli olarak gelişen yenilikleri takip ederken, sektördeki en yaratıcı fikirlerin ortaya çıkmasına yardımcı olacak bir ortam sunmaktır. Misyonumuz, geniş bir uzman ağı ile işbirliği yaparak projelerinizi daha büyük ölçekte hayata geçirmeye olanak tanımaktır. Web sitemiz, mimarlık, iç mekan tasarımı, tasarım trendleri, malzeme kullanımı ve daha birçok konuya dair detaylı makalelerle doludur. Her biri, sektördeki en son gelişmeleri ve yaratıcı çözümleri keşfetmek isteyenler için hazırlanmıştır. Aynı zamanda ilham veren projelerin tanıtımlarını ve görsel anlatımlarını bulabileceğiniz sayfalarımızda, tasarım dünyasının derinliklerine inmek ve kendi vizyonunuzu geliştirmek için gerekli tüm bilgilere ulaşabilirsiniz. Bu platformda, size ilham vermek ve hayal gücünüzü harekete geçirmek için en kaliteli içeriği sunmayı amaçlıyoruz.
Soft Art Mimarlık, aynı zamanda tasarım dünyasına adım atmış veya bu alanda ilerlemek isteyen profesyonel ve amatör tasarımcıların buluşma noktasıdır. Topluluğumuz, fikirlerinizi paylaşabileceğiniz, deneyimlerinizi aktarabileceğiniz ve projelerinizi daha geniş bir kitleye tanıtabileceğiniz aktif bir platformdur. Burada, benzer tutkularda bir araya gelen diğer tasarımcılarla etkileşimde bulunarak, projelerinizi zenginleştirebilir ve yeni fırsatlar yaratabilirsiniz. Sizin gibi yaratıcı zihinlerle bağlantı kurmak, daha yenilikçi ve etkili çözümler geliştirmemizi sağlıyor. Soft Art Mimarlık olarak, en büyük önceliğimiz, sizin vizyonunuzu gerçeğe dönüştürmek ve projelerinizi daha geniş bir izleyici kitlesine ulaştırmaktır. Amacımız, tasarım dünyasının güzelliklerini ve potansiyelini keşfederek, her projeyi daha etkileyici ve özgün hale getirmek için gereken desteği sunmaktır. Biz, yaratıcılığınızı besleyerek, size ilham verici bir yolculuk vaat ediyoruz.
